قلمرو حکومتهای عیلامو اشور و اورارتوقبل از بوجود امدن مادها

1- قلمرو عیلام:این سرزمین که از ماداکتو وسرزمینهایغرب کرخه تا ایذج(ایذه یا مالمیر)در خاک بختیاری (امروزه ایذه جز ء استان خوزستان است.) و از هایدالودر محل خرم اباد کنونی تا حدود رامهرمز و بوشهر امتداد داشت . پایتخت ان شهر شوش بود.عیلامیها از قرنها پیش تمدن سومری را با خط میخی جذب کرده بود و حتی به موجب تورات یک پادشاه باستانی ان به نام کدولاعمر قلمرو خود را تا حدود فلسطین بسط داده بود.در باب اصل و منشاء مردم عیلام که طوایف ماد و پارس انها را خوجه-خوز یا هوز میخواندند.اما به نظر با سایر اقوام اسیایی یا قفقازی نواحی زاگرس مثل گوتی و لولوبی و کاسی مربوط بوده اند.

2-قلمرو اشور:اشور در بین النهرین و نواحی غربی جبال زاگرس مقارن اوایل هزاره ی نخست قبل از میلاد در دنبال انحطاط بابل  پایگاه دولتی جنگنجو و پر قذرت در شمال بین النهرین شده بود.در بین فرمانروایان این سرزمین اشورنصیرپال دوم(859-884 ق.م)حوزه فرمانروایی خویش را مرکز یک قدرت عظیم جهانی عصر خود ساخت.در جانب شمال حدود قلمرو خود را تا سوریه و کرانه مدیترانه رساند و فنیقیهای سواحل لبنان برای کوتاه کردن دخالت اشور که فعالیت بازرگانی انها را متوقف نسازد به اشور باج  دادند.در جانب شرقی هدف اشور نصیرپال و اخلاف وی ان شد که با بسط قدرت در ماوراء زاگرس بر منابع نقره وذخایر الوار و رمه های اسب در داخل فلات ایرانکه فراوان بوده است دست یابند و راههای بازرگانی غرب اسیا را تحت نظارت خویش دراورند.

3-قلمرو کشور اورارتو (ارارات):مقارن  اوایل هزاره نخست قبل از میلاد در نواحی دریاچه وان و حدود ارمنستان امروزه بوجود امد .در واقع به سرزمینهایی که اشوریها تمام انرا  نهریا(nahria)یا نا ئیری میخواندند.انان به لهجه قفقازی سخن میراندند.